Oner Govsa

Degerli Kardesim; Turkiye'deki bu tur yatırımlar, sayet resmi kurumlar tarafından baslatılıyorsa; genelde Alp'in kriter ve boyut hak getire ( zaten bu resmi heyet; bu teknik kısımdan, genelde ve tumuyle de bihaberdir, ama yine de kendilerine asla toz da kondurmazlar, dahası bileni ve hatta uzmanı bile dinlemezler ) bir tarz ve yaklasımla da birlikte, nedense ve esasta resmi heyetin gozunun yedigi bir egime sahip bır sırt vede yine bu aynı resmi heyet tarafından secilir ve hah iste buradan baslayalım seklinden de girilerek, bir muddet sonra da eee bu kadarı da zaten yeterli ve doyurucu da denilerek, o noktada veya bir noktadan sonra da durulur, yani artık onlar icin burası tamamen bitmis ve gelisimini de tamamlamıstır. Dolayısıyla ve ondan sonra da, yine bu resmi heyete gore, artık burası neredeyse bir dunya kayak merkezi gibi gorulur ve hatta oyle de ilan edilmeye cabalanır. Bu tur islerde; Ulkemizdeki resmi heyet ve kurumların takip ettigi genel yol ve yontem maalesef bu sekildedir ve tabiki de bu sekil bana gore cok da oryantaldir. Neyse ama, bu tur islerde, ulke resmi erkanındaki genel sekil maalesef bu.

Dahası ve yine bu konuda; sayet genclik ve spor genel mudurlugu tesisler dairesi ( hatta turizm bakanlıgı uzmanları bile olsa fark etmez ) uzmanlarına bir proje yaptırmıs olsalar bile, zaten bu uzmanların da, genelde hic bir Alp'in boyut ve kriter bilgileri, gorguleri ve deneyimleri de yoktur. Yani onların da yapacagı bu tur bir projeden ( yani ve ornegin Turizm bakanlıgınca yapılmıs olan Uludag'ın 2'nci bolge planlaması gibi ), genelde ve zaten pek de hayır gelmez.

Simdi de bu tur yatırımlarda, mutlaka takip edlmesi gereken on proje ve fizibilite sekli ve yontemine bir goz atalım, bunlar sırasıyla ve soyle ki;

* Secilmeye calısılan bu dag, ilk olarak ( Alp'in krtiter ve boyutları acısından ) boyut ve iklimsel olarak ( yeterli bir kar garantisi acısından da ) boyle bir merkeze uygun mu sekline de ve ustelik hayati derecede bir dikkatle de bakılır. Bu ilk hayati sualden, sayet yeterince doyurucu ve gercekci bir cevap da cıkarsa.

* Sonrasıda ve bu kez de, yine bu konuda ve mutlaka cevaplanması gereken diger 3 hayati sualin, mantıklı cevaplarının bulunmasına calısılır, bu 3 hayati sual soyledir, Bu daga veya merkeze, acaba kim ( esas hedef kitle kim olacak ) gelecek, neyle ( hangi ulasım imkanlarıyla veya bir ulasım kolaylıgı var mı ) gelecek ve niye ( bu hedef kitleyi, acaba hangi cazibe buraya cekecek ) gelecek seklindedir. Acıkcası bu 3 hayati soruya; sayet cok mantıklı ve cok da gercekci cevaplar bulunamıyor yada verilemiyorsa, bu projeye hic baslamamak cok daha iyi ve dogru olur, cunku bu sekliyle bu proje, muhtemelen rantabıl yada fizibıl olmayacaktır.

* Ancak; sayet bu 3 hayati soruya cok gercekci ve doyurucu cebaplar varsa, iste o zaman ortaya cıkacak ilk konu, Bu merkezin Alp'in kriter ve boyutlarına, iklimsel kosullara ve fizibıl yatırım ve isletme maliyetleri de dikkate alınarak, en uygun pistlerin ve sosyal tesislerin yer ve tip secimleri yapılır, boylece projelendirme ve planlamaya da gecilir. Ama bunun icin de, bu dagın ve ilgili alanların 1 / 25.000 olcekli haritalarının mutlaka elde olması da gerekiyor.

* Boylece tum planlama sırasında da, bastan beri kurgulanmakta olan gercekci boyut ve hedefler dogrultusunda ve mutlaka rantabıl bir sekille de, bu proje giderek gelistirilir ve plan bazında da finale tasınır.

* Sonrasında da, Alp'in krtiter ve boyutlarındaki bu planın, artık fizibilitesine gecilir, Ayrıca ve dahası bu merkezde yaratılacak cok degisik konseptlerle de, buranın kayakcı ve sezon dısı ( Alp'lerdeki turden; bahar ve hatta yaz aylarında bile ve ustelik de kayakcı dısındakilerce de, daha degisik dag sporları ve eglenceleri vs gibi ) kullanımının da gelistirilip saglanması ve normal sezonunun da, bir sekilde uzatılmasının saglanmasına calısılacak.

* Dahası tum bunlar planlanırken de, maximum bir gunluk kapasite kullanımına cevap verecek; tum mekanik ve sosyal tesis tip ve sayı secimine de cok dikkat edilecek ( yani bunlarda, herhangi bir sıkısıklık ve sisme yasanmamalı ) ve bu konuda da, yine uluslar arası Neufert kriterlerine gore planlama yapılacak, hatta bu yaklasıma buyuk otopark alanları bile dahil edilecek.

* Daha sonra da; neticede buraya yılda toplam kac kisi gelecek, bunlar nerede geceleyecek ve bunun icin lazım olan minimal yada optimal toplam yatak sayısı acaba ne kadar olmalı, bu yatak sayısının yakınlarda bulunup bulunmadıgına bakılacak ve sayet mumkunse de yatak imal edilmemeye calısılacak ve yakınlardaki mevcut yataklarla gunu birlik bir sisteme yonelinecek, cunku yatak en pahallı ve en yuksek maliyet olmaktadır, acıkcası yeterli yatakla beslenmeyen bir merkez, hem kar edemez ve hem de yasayamaz, ama burada imal edilecek her yatak da, bu merkezin kisisel yatırım maliyetini, en az 3 kat yukseltecektir. Neticede yatırımın kisisel maliyeti ne kadar dusukse, yatırılan bedel de, o kadar cabuk geri donebilecektir seklindeki genel bakıs acısı, acıkcası bastan sona ve hep gecerliligini de korumak zorundadır.

* Bu hayati detaylar da; proje ve fikirsel bazda cozumlendigi zaman; Buraya yılda gelecek toplam kisilerin, acaba kacta kacı kayakcı olacak, toplamda mekanik tesislerden yılda kac cıkıs sayısı yapılacak ve sosyal tesislerden de yılda kac kisi yararlanacak ve kisi bası genel ortalama olarak kac para alınacak ve bunlardan da yılda beklenen genel toplam ciro ne olacak. En sonunda da, tum mekanik tesisler ve sosyal tesislerden yılda toplam ne kadar ciro yapılacak, bu rakamın yuzde kacı isletme gideri ve amortisman, arazi kirası, sigorta ve vergi vs olurken, acaba yuzde kacı da net kar olacak seklinden de hareketle, buraya yatırılacak toplam yatırım bedeli, acaba toplam kac yılda geri alınabilecek ( bence ve toplam 10 ile, en cok 14 yıl icinde ) hesabını da, doyurucu ve gercekci bir sekilde cozdugumuz zaman, artık elimizde yeterince iyi bir on proje ve fizibilite var diyebiliriz.

Peki simdi artık su hayati suali kendimize soralım; acaba Turkiye'de, kac kayak merkezi, boylesine bir proje ve fizibiliteye sahip olarak imal edildi ? Ayrıca ve bu konuda biraz daha ileri gidelim ve diyelim ki; Turkiye'de acaba kac kayak merkezi Alp'in kriter ve boyutlarına sahiptir, hatta ve dahası acaba ne kadarı dogru bir planlama ve projeye sahiptir ? Hatta bunların pek cogunun; acaba dogru durust bir porjesi bile var mıdır yada olmus mudur ?

Not: Aslında Ben; bir Alp'in yamac kayakcısıyım, ama aynı zamanda da, acıkcası biraz da iddialı bir dag porjecisiyim, fakat maalesef ulkemizde bu tur is ve yatırımlar cok zor yurumekte ve cok da zor olmaktadır. Ayrıca bahsettiginiz dagın zirvesinden gormus oldugunuz, o buyuleyici yuksek derinlik ve muthis potansiyelle de birlikte, yine bahsettiginiz bazı pist yanlıslıkları konusunda da, acıkcası bir fikir yurutebilmek icin, bu dag ve yoresinin 1 / 25.000 olcekli haritalarına ihtiyac var, velhasıl bunlar elde olmadan, bu konularda cok net fikir beyan etmem maalesef mumkun degil. Kısaca ve once bu haritalara ihtiyac var, ama bunlar da maalesef bende yok.

Yazım baya da uzun oldu ama, sorularınızın cevaplarını buldugunuzu umuyor vede diliyorum.

Saygı, sevgi ve en iyi dileklerimle.
Oner Govsa İns. Muh.